Αυτό προκύπτει από την μελέτη της λεκτικής και μη λεκτικής συμπεριφοράς κάποιου.
Επίσης δείχνει σε ένα βαθμό πόσο κάποιος είναι συνδεδεμένος με το σύστημα αξιών του και ποιο είναι αυτό το σύστημα αξιών.
Υπάρχουν βασικά ερωτήματα πού κάποιος μπορεί να απαντήσει ερχόμενος σε επαφή με έναν ψυχοθεραπευτή και αφορούν αυτό που ονομάζουμε αυτοεκτίμηση .
Είναι μία ατομική περιοχή και πιο συγκεκριμένα θα πρέπει να θέσει και να απαντήσει ερωτήματα όπως:
Πόσο σταθερή είναι η αυτοεκτίμησή του ;
Πάνω σε τι βασίζεται; Τι την υπονομεύει;
Πώς ανακάμπτει όταν τραυματίζεται;
Πόσο ρεαλιστικές είναι οι φιλοδοξίες από τις οποίες εξαρτάται;
Με βάση την αυτοεκτίμηση η τις δυσκολίες που εμφανίζονται στο πεδίο αυτό ένα άτομο μπορούμε να συμπεράνουμε και το πού έχει κολλήσει, η ψυχολογικά την κύρια διαταραχή του χαρακτήρα του που σε γενικές γραμμές πλαισιώνει την συμπεριφορά του και τις σχέσεις του.
Οι κοινέςαξίες που δημιουργούνται σε ένα πολιτισμικό και κοινωνικό πλαίσιο έχουν αποτέλεσμα συμπεριφορές που αλλού θα μπορούσαν να φαίνονται ακατανόητες και απαράδεκτες.
Η αυτοεκτίμηση μας επίσης σε ένα πιο βαθύ ασυνείδητο επίπεδο καθορίζεται και ανατροφοδοτείται από την συμμετοχή η μη σε μία ομάδα.
Ένα μεγάλο σφάλμα που κάνουμε επίσης είναι να υποθέτουμε η να προβάλουμε ότι τα πράγματα που μας κάνουν να νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας τροφοδοτούν και την αυτοεκτίμηση των άλλων .
Υπάρχει μια βασική διαφορά ανάμεσα στην εκλεπτυσμένη ψυχοθεραπευτική κατανόηση της αυτοεκτίμησης και στα πολύ χαμηλά μέσα που συνηθίζονται στην κοινωνία για να τονώσουν την αξία του ατόμου.
Συνήθως αυτή η τόνωση κατευθύνεται σε αυτό που λέμε στην δύση πρόσωπο (person) στον ατομικισμό και όχι στο πρόσωπο(ιδιαίτερος ξεχωριστός ένα σύνολο μοναδικό και ανεπανάληπτο) με την ευρεία έννοια που αποδίδεται στην Ελληνική γραμματεία . Ο έπαινος και η ανταμοιβή για μηδαμινά πράγματα δεν οδηγεί σε αυτοεκτίμηση αλλά σε αυταπάτη και εξαπάτηση ντροπή επειδή παρά τα χειροκροτήματα είμαστε μία μετριότητα .
Συνήθως νιώθουμε περιφρόνηση για εκείνον που εκφράζει τον υποκριτικό θαυμασμό του. Τα παιδιά εκτιμούν πολύ περισσότερο έναν απαιτητικό δάσκαλό παρά έναν επιεική επειδή γνωρίζουν ότι ο έπαινος από κάποιον που έχει αυστηρότερα κριτήρια έχει ιδιαίτερη αξία.
Ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που δίνεται έμφαση στην ψυχοθεραπεία είναι λοιπόν το κομμάτι της αυτοεκτίμησης καθώς η ίδια η είσοδος στη θεραπεία θεωρείτε ένα πλήγμα της αυτοεκτίμηση από τον ίδιο και από τον κοινωνικό περίγυρο που μπορεί να εκφράζεται στην χειρότερη περίπτωση στη λέξη (ασθενής).
ΠΑΘΟΓΟΝΕΣ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ
Οι σύγχρονες επιστημονικές θεραπευτικές προσεγγίσεις που εστιάζουν στην οικογενειακή θεραπεία δέχονται την ύπαρξη ασυνείδητων πεποιθήσεων τόσο στα άτομα ξεχωριστά όσο και στο φαινόμενο σαν ομάδα μύθος. Ιδέες όπως ‘’εάν κάποιος από την οικογένεια διαφοροποιηθεί η οικογένεια θα καταστραφεί ‘’ έχουν την δύναμη να κρατούν κάποιον φυλακισμένο σε ένα ρόλο και όλο το οικογενειακό σύστημα σε ένα δυσπροσαρμοστικό πρότυπο.
Τονίζεται λοιπόν στην ψυχοθεραπεία και γίνεται πράξη ότι αν αυτές οι ιδέες μπορούν να αλλάξουν μέσα από την γνώση ότι υπάρχουν η μέσα από μια διορθωτική εμπειρία τότε πραγματοποιείται μια θεραπευτική πρόοδος .
Πολλοί άνθρωποι δεν θα φανερώσουν πρόθυμα ακόμα και στο θεραπευτή
Πεποιθήσεις όπως ‘’Δεν μπορεί κανείς να εμπιστεύεται τους ανθρώπους η ‘’Όλοι οι άνδρες είναι κτήνη’’ και άλλα.
Όπως είπαμε οι πεποιθήσεις είναι ασυνείδητες και δημιουργούνται συνήθως σε μια παιδική μη ώριμη ηλικία και παραμένουν στο ασυνείδητο. Όμως τα συναισθήματα και η συμπεριφορά που προκύπτουν από αυτές τις πεποιθήσεις παραπέμπουν και εκδηλώνονται συνειδητά και δυσκολεύουν τη ζωή.
Υπάρχει έτσι ένα φαινόμενο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας καθώς οι πεποιθήσεις είναι ιδιαίτερα άκαμπτες και ισχύει η μαθησιακή θεωρεία που λέει ότι κάτι που μάθαμε καλά ενισχύθηκε σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.
Συνήθως αντιλαμβανόμαστε το παράλογο των πεποιθήσεων κατά την διάρκεια μιας μεταμορφωτικής εμπειρίας η στα πλαίσια της ψυχοθεραπείας η μέσα από μια έντονη συγκίνηση ενός θεατρικού έργου η με κάποιο άλλο τρόπο.
Οι παθογόνες γενικά πεποιθήσεις είναι ασυνείδητες και ελέγχουν την συμπεριφορά του ατόμου. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι εύκολα προσβάσιμες από το άτομο χωρίς την ύπαρξη μιας σχέσεις με έναν θεραπευτή ο οποίος γνωρίζει και μπορεί να μεταφράσει το συμβολικό νόημα της συμπεριφοράς που ξεδιπλώνεται στη σχέση μεταξύ θεραπευτή – θεραπευόμενου.
ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
Γενικά στις ασθένειες του σώματος η ίδια η ασθένεια είναι ένα σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά και χρειάζεται προσοχή. Υπό αυτή την έννοια τα διάφορα ψυχολογικά ζητήματα πρέπει να εξετάζονται και να αποκαλύπτουμε τους ψυχοπιεστικούς παράγοντες στο παρόν ενός ατόμου. Αυτό αυτόματα συνδέεται με αυτό που ονομάζουμε εξελικτικά ζητήματα τα οποία αντιμετώπισε κάποιος κατά την μετάβαση των σταδίων από την γέννηση νηπιακή ηλικία στην ενήλικη ζωή.
Η επίδραση από το εξωτερικό περιβάλλον και η εξελικτική φάση ενός ατόμου θα πρέπει να κατανοούνται σε συνδυασμό και μέσω της ενσυναίσθησης για τον μοναδικό τρόπο αντίληψης που έχει κάθε ανθρώπινο πλάσμα και την ιδιοσυγκρασία του.
Κάτω από κατάστασης πίεσης οι άνθρωποι έχουν την τάση να επανέρχονται στις μεθόδους που χρησιμοποιούσαν σε κάποια προγενέστερη εξελικτική πρόκληση της ζωής τους στην οποία ένιωθαν παρόμοια συναισθήματα.
Με άλλα λόγια παλινδρομούν σε ένα σημείο καθήλωσης .
Μέσω της θεραπείας επεξεργαζόμαστε τέτοια εξελικτικά ζητήματα που εμποδίζουν την σωστή ωρίμανση του ατόμου. Το να ζει κανείς την κάθε περίοδο της ζωής του πλήρως και μέσα σε ωριμότητα είναι σπουδαίο καθώς στην αντίθετη περίπτωση το βίωμα είναι συνήθως δυσάρεστο και δεν έχει ικανοποίηση.